Od 29 sierpnia 2024 roku w Polsce obowiązują nowe przepisy dotyczące pozwów zbiorowych, które mają na celu zwiększenie ochrony praw konsumentów. Zmiany te, wprowadzone nowelizacją ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, otwierają nowe możliwości dla organizacji konsumenckich, pozwalając im na bardziej efektywne działanie przeciwko przedsiębiorcom stosującym nieuczciwe praktyki. Nowe regulacje budzą jednak również obawy o możliwość ich nadużywania. W tym artykule omówimy szczegółowo, jakie zmiany wprowadza nowelizacja i jakie będą jej konsekwencje dla konsumentów i przedsiębiorców.
Definicja i znaczenie prawne
Pozwy zbiorowe, znane również jako postępowania grupowe, to mechanizm prawny pozwalający grupie osób na dochodzenie swoich roszczeń w jednym procesie sądowym. Jest to szczególnie użyteczne w sytuacjach, gdy roszczenia poszczególnych członków grupy są zbyt małe, aby indywidualne postępowania były opłacalne.
W Polsce postępowania grupowe zostały wprowadzone na mocy ustawy z 2009 roku, jednak w praktyce miały one marginalne znaczenie ze względu na zbyt sformalizowaną i skomplikowaną procedurę. Nowelizacja z 2024 roku ma na celu uproszczenie tych procedur i uczynienie pozwów zbiorowych bardziej dostępnymi dla konsumentów.
Nowelizacja ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym
Głównym celem nowelizacji jest zwiększenie ochrony konsumentów poprzez umożliwienie organizacjom konsumenckim skuteczniejszego działania przeciwko przedsiębiorcom. Nowe przepisy mają również na celu odciążenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) oraz wprowadzenie mechanizmów zapobiegających nadużyciom.
Nowelizacja wprowadza kilka kluczowych zmian, w tym możliwość wniesienia powództwa przedstawicielskiego przez organizacje konsumenckie bez konieczności zbierania grupy konsumentów, jeśli powództwo dotyczy stwierdzenia bezprawności praktyk przedsiębiorcy.
Uprawnienia organizacji konsumenckich
Nowe przepisy umożliwiają organizacjom konsumenckim występowanie w imieniu konsumentów przed sądem cywilnym. Mogą one żądać stwierdzenia, że praktyki stosowane przez przedsiębiorcę są niezgodne z prawem, a także domagać się odszkodowania lub innych form rekompensaty.
Zakres spraw, które mogą być przedmiotem powództw przedstawicielskich, jest bardzo szeroki. Obejmuje on między innymi naruszenia obowiązków informacyjnych, stosowanie niedozwolonych postanowień umownych, wprowadzanie w błąd kampanii reklamowych oraz naliczanie ukrytych opłat.
Likwidacja minimalnej liczby członków grupy
Jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych nowelizacją jest zniesienie wymogu minimalnej liczby członków grupy do wniesienia powództwa o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających interesy konsumentów. Teraz wystarczy, że organizacja konsumencka wniesie powództwo, bez konieczności tworzenia grupy konsumentów.
Uproszczenie procedur
Nowe przepisy znacznie upraszczają procedury związane z pozwami zbiorowymi. Wystarczy, że roszczenia będą oparte na tej samej podstawie prawnej, co eliminuje konieczność ujednolicenia roszczeń pod względem ich wysokości i charakteru.
Konsekwencje dla przedsiębiorców
Przedsiębiorcy muszą być przygotowani na nowe wyzwania prawne wynikające z możliwości wniesienia powództw przedstawicielskich przez organizacje konsumenckie. Nowe przepisy mogą prowadzić do wzrostu liczby pozwów przeciwko firmom stosującym nieuczciwe praktyki.
Jednym z przewidywanych skutków nowelizacji jest znaczący wzrost liczby pozwów zbiorowych. Przedsiębiorcy, którzy nie dostosują swoich praktyk do wymogów prawnych, mogą stać się celem licznych postępowań.
Rola UOKiK w nowym systemie
Jednym z zamierzeń nowelizacji jest odciążenie UOKiK, który do tej pory był zobowiązany do reagowania na zgłoszenia dotyczące praktyk antykonsumenckich. Nowe przepisy przekazują część obowiązków organizacjom konsumenckim, co pozwala UOKiK na skoncentrowanie się na najważniejszych sprawach.
Mimo odciążenia, UOKiK będzie musiał sprostać nowym obowiązkom, takim jak prowadzenie rejestru podmiotów upoważnionych do wnoszenia pozwów, monitorowanie ich działalności oraz udzielanie informacji na temat toczących się postępowań.
Czy nowe przepisy zachęcą do nadużyć?
Jednym z głównych problemów związanych z nowelizacją jest obawa, że organizacje konsumenckie mogą wykorzystywać nowe przepisy do własnych celów, czyniąc z pozwów zbiorowych źródło zysków. Istnieje ryzyko, że niektóre organizacje będą działały na szkodę przedsiębiorców, angażując się w nieuzasadnione postępowania.
Aby zapobiec nadużyciom, wprowadzono kilka mechanizmów zabezpieczających, takich jak konieczność uzyskania zgody sądu na wniesienie powództwa oraz obowiązek regularnego raportowania działalności przez organizacje konsumenckie. Te środki mają na celu zminimalizowanie ryzyka nadużyć.
Porównanie z przepisami sprzed nowelizacji
Przed nowelizacją przepisy dotyczące pozwów zbiorowych były znacznie bardziej restrykcyjne. Wymagano, aby wszystkie roszczenia były jednolite pod względem prawnym i faktycznym, co znacznie utrudniało ich dochodzenie.
Nowelizacja znacznie poszerza możliwości dochodzenia roszczeń konsumenckich, wprowadzając elastyczniejsze przepisy i umożliwiając wniesienie powództwa bez konieczności tworzenia grupy konsumentów.
Dzięki nowym przepisom, konsumenci zyskują lepszą ochronę swoich praw. Organizacje konsumenckie mają teraz większe możliwości działania w ich imieniu, co zwiększa szanse na uzyskanie sprawiedliwości w przypadkach naruszeń praw konsumenckich.
Dla konsumentów nowe przepisy mogą oznaczać większą aktywność w dochodzeniu swoich praw. Oczekuje się, że konsumenci będą częściej korzystać z możliwości wniesienia pozwu zbiorowego, co może prowadzić do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa.
Jeśli masz pytania lub chcesz dowiedzieć się więcej o powództwach przestawicielskich, skontaktuj się z nami już teraz na office@ipsolegal.pl lub bezpośrednio z Błażej Wągiel !