W grudniu 2023 r. Grupa Koordynacyjna ds. Wyrobów Medycznych w dokumencie MDCG 2021-6 zaktualizowała wytyczne dotyczące badań klinicznych. W nowej wersji dodano różne nowe pytania i odpowiedzi, a także zaktualizowano niektóre poprzednie odpowiedzi.
Poniżej przedstawiamy analizę tych zmian.
Ogólne pytania dotyczące badań klinicznych
Wśród nowo dodanych odpowiedzi w wytycznych znajdziemy wyjaśnienie kilku ogólnych wymogów dotyczących prowadzenia badań klinicznych zgodnie z unijnym rozporządzeniem w sprawie wyrobów medycznych (MDR). Niektóre z kluczowych wyjaśnień zawartych w zaktualizowanym MDCG 2021-6 obejmują:
Pytanie 2 – Czy istnieją przepisy inne niż MDR, które należy wziąć pod uwagę podczas przeprowadzania badań klinicznych urządzeń?
MDR zezwala, a w niektórych aspektach wymaga, aby państwa członkowskie stosowały ustawodawstwo krajowe w odniesieniu do procedur, między innymi, przeglądu i wydawania zezwoleń przez komisje etyczne, odpowiedzialności za opiekę medyczną, kwalifikacji badacza, prawnie wyznaczonego przedstawiciela, systemów rekompensat za szkody, wyznaczania właściwego organu. Przestrzeganie MDR nie zwalnia sponsorów z obowiązku przestrzegania innych stosownych przepisów prawa. W związku z tym, jeśli istnieją inne obowiązujące przepisy, sponsorzy muszą przestrzegać dodatkowych odpowiednich przepisów.
Pytanie 4: Czy wszystkie badania kliniczne obejmujące stosowanie urządzeń są uznawane za badania kliniczne zgodnie z definicją MDR?
Nie wszystkie badania kliniczne, w których wykorzystywane są urządzenia, są uznawane za badania kliniczne w rozumieniu MDR. Na przykład, gdy badanie kliniczne produktu leczniczego obejmuje użycie wyrobu medycznego (np. do pomiaru ciśnienia krwi), bezpieczeństwo lub działanie urządzenia nie jest przedmiotem oceny, a zatem takie badania nie byłyby uważane za badania kliniczne zgodnie z MDR.
Pytanie 14: Czy badania kliniczne kombinacji wyrobów medycznych i produktów leczniczych podlegają wymogom MDR dla badań klinicznych?
W przypadku wyrobu zawierającego substancje lecznicze, który stosowany oddzielnie jest produktem leczniczym o działaniu pomocniczym w stosunku do wyrobu, sponsor musi przeprowadzić badanie kliniczne zgodnie z MDR. Z drugiej strony, jeżeli działanie substancji leczniczej nie ma charakteru pomocniczego w stosunku do działania wyrobu, integralny produkt podlega dyrektywie 2001/83/WE21 lub rozporządzeniu (WE) nr 726/2004.
W przypadku wyrobów przeznaczonych do podawania produktów leczniczych odpowiednie badania kliniczne podlegają wymogom MDR dotyczącym badań klinicznych. Natomiast jeśli wyrób przeznaczony do podawania produktu leczniczego i produkt leczniczy tworzą jeden integralny produkt przeznaczony wyłącznie do stosowania w danej kombinacji i nie nadaje się on do ponownego użycia, wówczas dyrektywa 2001/83/WE21 lub rozporządzenie (WE) nr 726/2004 ma zastosowanie do tego pojedynczego integralnego produktu.
Pytanie 15: Którą ścieżką regulacyjną powinien podążać sponsor w celu przeprowadzenia badania klinicznego (badania) w celu zebrania danych klinicznych zarówno dla produktu leczniczego, jak i urządzenia, które będzie używane do podawania produktu leczniczego, ale nie jest to pojedynczy integralny produkt?
Gdy badanie kliniczne gromadzi dane dotyczące zarówno wyrobu, jak i produktu leczniczego, sponsor musi spełnić wymogi regulacyjne MDR, a także wymogi regulacyjne dotyczące badań klinicznych produktów leczniczych.
Pytanie 16: Czy istnieje wspólna procedura UE dla badań łączonych z wyrobami i produktami leczniczymi?
Nie istnieje wspólna unijna procedura dla badań łączonych z wyrobami i produktami leczniczymi. W związku z tym MDR reguluje badania kliniczne wyrobów, a rozporządzenie (UE) 536/2014 w sprawie badań klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi (CTR) reguluje badania kliniczne produktów leczniczych. Sponsorzy badań łączonych muszą przestrzegać obu rozporządzeń.
Pytanie 17: Czy zgodnie z MDR testy użyteczności są uznawane za badania kliniczne?
Istnieje kilka czynników, które należy wziąć pod uwagę przy określaniu, czy test użyteczności jest również badaniem klinicznym, takich jak zakres i cel testów oraz sposób, w jaki ludzie są narażeni na działanie wyrobu. W swojej dokumentacji technicznej producenci powinni udokumentować uzasadnienie, dlaczego test użyteczności nie jest objęty definicją badania klinicznego, jeśli biorą w nim udział ludzie.
Pytanie 18: Czy retrospektywne badanie kliniczne może być objęte definicją badania klinicznego?
Jeśli badanie analizuje działanie lub bezpieczeństwo wyrobu retrospektywnie, w oderwaniu od decyzji o użyciu wyrobu, badanie nie powinno być uznawane za badanie kliniczne zgodnie z MDR. Niemniej jednak mogą istnieć przepisy krajowe, które należy wziąć pod uwagę.
Treść wniosku
Pytanie 25: Jakie dokumenty muszę złożyć wraz z wnioskiem o badanie kliniczne zgodnie z art. 62 ust. 1 MDR?
Pytanie 26: Jakie dokumenty należy przedłożyć w przypadku badania klinicznego prowadzonego zgodnie z art. 74 ust. 1 MDR?
Sponsorzy mogą zapoznać się z wytycznymi MDCG 2021-08 dotyczącymi dokumentów wniosku/zgłoszenia dotyczącego badania klinicznego. Wytyczne te zawierają szablony wniosków o badanie kliniczne i powiadomień stworzonych w celu wsparcia procedur badania klinicznego. Zgodnie z art. 74 ust. 1 MDR dokumentacja, którą należy złożyć w przypadku powiadomienia i wniosku, jest taka sama.
Pytanie 27: Jakie dokumenty należy przedłożyć w przypadku badania klinicznego prowadzonego zgodnie z art. 82 MDR?
Badania zgodnie z art. 82 są zgodne z przepisami krajowymi. W związku z tym nie ma ogólnych wytycznych dotyczących dokumentacji tych badań.
Pytanie 28: Jaka jest oczekiwana zawartość broszury badacza (IB)?
Broszura badacza powinna dostarczać badaczom wystarczających danych na temat bezpieczeństwa i działania badanego wyrobu. Obejmuje to dane z badań przedklinicznych lub klinicznych, a także uzasadnienie dotyczące narażenia ludzi na działanie badanego wyrobu. Sekcja 2 w rozdziale II załącznika XV do MDR zawiera wykaz treści. Ponadto w przygotowaniu dokumentacji pomocny może być również załącznik B do normy ISO 14155:2020.
Harmonogram badań klinicznych
Pytanie 39: Kiedy sponsor musi powiadomić o wcześniejszym zakończeniu badania klinicznego?
Sponsorzy muszą informować zainteresowane państwa członkowskie o tymczasowym wstrzymaniu lub wcześniejszym zakończeniu badania klinicznego. Począwszy od momentu podjęcia przez sponsora decyzji o zawieszeniu lub zakończeniu badania, państwo członkowskie musi zostać poinformowane w ciągu 15 dni lub 24 godzin, jeśli jest to uzasadnione względami bezpieczeństwa.
Pytanie 41: Jak długo należy przechowywać dokumentację badania?
Dokumentacja musi być przechowywana przez co najmniej 10 lat po zakończeniu badania klinicznego lub wprowadzeniu wyrobu do obrotu. W przypadku wyrobów do implantacji okres ten wynosi co najmniej 15 lat.
Pytanie 43: Czy istnieje wzór obowiązkowego streszczenia raportu z badania klinicznego, o którym mowa w art. 77 ust. 5 MDR?
W przypadku obowiązkowego streszczenia sprawozdania z badania klinicznego, o którym mowa w art. 77 ust. 5, wzorem są Wytyczne Komisji dotyczące treści i struktury streszczenia sprawozdania z badania klinicznego (2023/C 163/06).
Okres przejściowy
Pytanie 44: Kiedy EUDAMED zezwoli na składanie wniosków o badania kliniczne?
Korzystanie z EUDAMED na potrzeby badań klinicznych i badań działania staje się obowiązkowe po upływie 6 miesięcy od ogłoszenia, że EUDAMED jest w pełni funkcjonalny.
Przedstawiciel prawny
Pytanie 48: Jaka jest rola i odpowiedzialność przedstawiciela prawnego sponsora?
Sponsorzy spoza UE muszą wyznaczyć przedstawiciela prawnego w UE. Przedstawiciel prawny jest odpowiedzialny za zapewnienie zgodności z obowiązkami sponsora. Obie strony mogą zawrzeć umowę, która zobowiązuje sponsora do dostarczenia przedstawicielowi prawnemu wszystkich wymaganych informacji, a przedstawiciela prawnego do natychmiastowego powiadomienia sponsora w przypadku, gdy dowie się o jakiejkolwiek niezgodności z rozporządzeniem. Rozdział III załącznika XV MDR reguluje delegowanie zadań związanych z obowiązkami sponsora.
Pytanie 49: W jaki sposób przedstawiciel prawny powinien sprawdzić zgodność sponsora z MDR?
Rozporządzenie MDR nie określa, w jaki sposób przedstawiciel prawny może zapewnić zgodność z obowiązkami sponsora. Jednak aby wykonać to zadanie, przedstawiciel prawny musiałby mieć dostęp do dokumentacji technicznej wyrobu i dokumentacji badania klinicznego oraz znać określone aspekty badania klinicznego.
Pytanie 50: Czy wystarczyłoby, aby przedstawiciel prawny był w stanie dostarczyć dokumenty od sponsora na żądanie władz?
Dokumentacja powinna być przechowywana do dyspozycji właściwych organów. Dotyczy to również sytuacji, gdy sponsor ogłosi upadłość lub zaprzestanie działalności przed upływem określonego okresu przechowywania (10 lat lub 15 lat).
Aby uzyskać więcej informacji na temat obowiązków związanych z MDR i IVDR zapoznaj się z naszą bazą wiedzy i dotychczasowymi biuletynami: https://lnkd.in/egJwQ5G5
Jeśli potrzebujesz wsparcia osoby odpowiedzialnej za zgodność regulacyjną skontaktuj się z nami na office@ipsolegal.pl lub bezpośrednio z Błażej Wągiel