W lipcu bieżącego roku Komisja Europejska rozpoczęła badanie sektorowe rynków produktów i usług konsumenckich związanych z internetem rzeczy ( IoT ).
Badanie sektorowe skupi się na produktach i usługach konsumenckich, które są podłączone do sieci i można nimi sterować na odległość (np. za pomocą asystenta głosowego lub urządzenia mobilnego), w tym inteligentnych urządzeń domowych i urządzeń do noszenia.
Przedsiębiorstwa działające w branży IoT w zakresie konsumenckich produktów i usług w całej UE mogą w najbliższej przyszłości otrzymywać od Komisji wnioski o udzielenie informacji (spodziewać się tego mogą np. producenci urządzeń inteligentnych, twórcy oprogramowania i powiązani usługodawcy).
Komisja może zobowiązać przedsiębiorstwa (i stowarzyszenia branżowe) do dostarczenia informacji, dokumentów lub oświadczeń w ramach badania sektorowego.
Wiedza o rynku uzyskana w wyniku badania przyczyni się do egzekwowania przez Komisję prawa konkurencji w tym obszarze.
„W najbliższych latach spodziewany jest znaczący rozwój konsumenckiego internetu
rzeczy. Stanie się on powszechny w codziennym życiu konsumentów w Europie. Wyobraźmy sobie
inteligentną lodówkę, która robi nam listę zakupów. My pobieramy tę listę na nasze urządzenie
inteligentne i zamawiamy dostawę towarów ze sklepu, a sklep wysyła zakupy prosto do naszych drzwi,
które otwierają się automatycznie na hasło. Możliwości wydają się nieograniczone. Wydaje się jednak,
że kluczem do sukcesu w tym sektorze jest dostęp do dużej ilości danych użytkowników. Musimy
zatem upewnić się, że uczestnicy rynku nie wykorzystują swojej kontroli nad takimi danymi w celu
zakłócania konkurencji lub zamykania tych rynków dla konkurentów w inny sposób”[1]
Badanie sektora IoT i powstający cyfrowy krajobraz regulacyjny
Badanie sektora IoT jest najnowszą z szeregu inicjatyw podjętych przez Komisję w ramach jej europejskiej strategii cyfrowej. Nowe podejście Komisji do tematu polityki konkurencji ma opierać się na trzech filarach:
- Egzekwowaniu obowiązujących reguł konkurencji,
- Regulacjach ex ante dotyczących platform cyfrowych, oraz
- Nowych narzędzi w obszarze konkurencji.
Przedmiot badań sektora IoT
W dniu 16 lipca 2020 r. Komisja rozpoczęła badanie sektorowe dotyczące rynków produktów i usług konsumenckich związanych z Internetem przedmiotów. Badanie sektorowe skupi się na produktach i usługach skierowanych do konsumentów, które są podłączone do sieci i można nimi sterować na odległość (np. za pomocą asystenta głosowego lub urządzenia mobilnego), w tym inteligentnych artykułach gospodarstwa domowego (np. lodówkach, pralkach, telewizorach, i systemach oświetleniowych) oraz urządzeniach osobistych (np. zegarkach i opaskach monitorujących aktywność fizyczną).
Cel badania
Uznawszy, że niektóre przedsiębiorstwa angażują się w zachowania, które mogą strukturalnie zakłócać konkurencję zarówno w tym sektorze, jak i dla tego sektora, Komisja zamierza wykorzystać badanie sektorowe do zebrania informacji rynkowych, aby lepiej zrozumieć charakter, rozpowszechnienie i skutki potencjalnych problemów z konkurencją, i ocenić je w świetle unijnych przepisów antymonopolowych.
Ponadto Komisja chce zgromadzić informacje o usługach dostępnych za pośrednictwem urządzeń inteligentnych, takich jak usługi streamingu muzyki i wideo oraz o asystentach głosowych, za pomocą których można uzyskać do nich dostęp.
Zakres badania sektora IoT
Komisja stwierdziła, że mimo wczesnego etapu rozwoju sektora internetu rzeczy w zakresie produktów i usług konsumenckich dostrzegła już oznaki zachowań przedsiębiorstw, które sprzyjają zakłócaniu konkurencji pod względem strukturalnym. Zachowania te dotyczą:
- ograniczenia dostępu do danych oraz interoperacyjności,
- pewnych form faworyzowania własnych produktów, w przypadku konkurowania z produktami lub usługami świadczonymi przez inne podmioty korzystające z platformy,
- praktyk związane ze stosowaniem norm własnościowych.
Cyfrowy Sędzia Dredd
Komisja zauważa też, że ekosystemy cyfrowe charakteryzują się często silnymi efektami sieciowymi i korzyścią skali, co może prowadzić do powstawania dominujących ekosystemów cyfrowych i selekcjonerów informacji oraz prowadzić do ujawnienia informacji niejawnych.
Tło i powody badania sektorowego IoT
Komisja doskonale zdaje sobie sprawę z przewidywanej eksplozji wzrostu znaczenia sektora IoT, przy czym przewiduje się, że w najbliższej przyszłości produkty i usługi IoT staną się jeszcze bardziej powszechne w codziennym życiu europejskich konsumentów.
Komisja zwraca tym samym uwagę na gromadzenie znacznych ilości danych użytkowników (w tym danych osobowych) przez niektóre produkty i usługi związane z IoT. Stwierdza, że dostęp do tych danych może być ważnym czynnikiem wpływającym na siłę rynkową zarówno w sektorze konsumenckich produktów i usług związanych z IoT, jak i jego struktur konkurencyjnych.
Komisja podkreśla również znaczenie danych jako kluczowego wkładu dla przedsiębiorstw chcących konkurencji w dziedzinie sztucznej inteligencji. Według wiceprzewodniczącej wykonawczej Komisji Margrethe Vestager, odpowiedzialnej za politykę konkurencji , konsumenci uzyskają pełen zakres korzyści obiecanych przez sektor tylko wtedy, gdy rynki urządzeń IoT pozostaną otwarte i konkurencyjne. Główną troską Komisji (wynikającą zarówno z jej dotychczasowych badań sektorowych, jak i doświadczeń w zakresie egzekwowania prawa na rynkach cyfrowych) jest to, że duże przedsiębiorstwa (z ugruntowaną pozycją rynkową) będą nadużywać swojej siły i przez to rynek osiągnie punkt krytyczny i zmieni się w monopol.
Kolejne kroki i możliwe wyniki badania sektora IoT
Przedsiębiorstwa działające w IoT w zakresie konsumenckich produktów i usług w całej UE mogą w najbliższej przyszłości otrzymywać od Komisji wnioski o udzielenie informacji. Firmy prawdopodobnie będą miały kilka tygodni na odpowiedź. Komisja może zobowiązać przedsiębiorstwa do dostarczenia informacji, dokumentów lub oświadczeń w ramach badania sektorowego. Dalsze działania przedstawiają się następująco:
- wstępne sprawozdanie dotyczące odpowiedzi na konsultacje społeczne ma pojawić się wiosną 2021,
- ostateczne sprawozdanie ma zostać opublikowane latem 2022.
Jeśli potrzebujesz porady na temat możliwego wpływu badania sektorowego Komisji Europejskiej dotyczącego konsumenckiego Internetu rzeczy (IoT) na Twoją działalność lub jeśli potrzebujesz porady w sprawie różnych inicjatyw Komisji Europejskiej związanych z regulacją rynków cyfrowych teraz i w przyszłości , nie czekaj i skontaktuj się z Błażejem Wągiel.
[1] Oświadczenie wiceprzewodniczącej wykonawczej Komisji Europejskiej Margrethe Vestager w sprawie wszczęcia badania sektorowego dotyczącego konsumenckiego Internetu rzeczy, Bruksela, 16 lipca 2020 r.