20 lipca 2020 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat w sprawie ochrony informacji poufnych przez sądy krajowe w postępowaniach dotyczących egzekwowania unijnego prawa konkurencji na drodze prywatnoprawnej. Komunikat zawiera praktyczne wskazówki dotyczące środków jakie mogą wykorzystać sądy krajowe w celu ochrony informacji poufnych w kontekście wniosków o ujawnienie dowodów w trakcie trwania postępowania i po jego zakończeniu.
Bez wątpienia naruszenie prawa konkurencji powoduje znaczne szkody dla firm, konsumentów, a ostatecznie dla całej gospodarki. W szczególności liczba tzw. postępowań następczych – w postaci roszczeń o odszkodowanie składanych przez ofiary naruszenia prawa antymonopolowego – systematycznie rośnie. W tych postępowaniach dostęp do dowodów ma kluczowe znaczenie dla dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Jednak specyfika tych spraw charakteryzuje się tym, że w aktach sprawy zalegają dokumenty zawierające tajemnice handlowe, a więc są poufne. Nie może to jednak przeszkodzić w dochodzeniu roszczeń. Zasady regulujące tę kwestię wprowadza w Polsce ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Zgodnie z tą ustawą sąd na pisemny wniosek powoda, który uprawdopodobnił swoje roszczenie i zobowiązał się, że dowód o którego wyjawienie wnioskuje będzie wykorzystywany wyłącznie na potrzeby toczącego się postępowania – ujawnia środek dowodowy jeśli służyć on będzie do stwierdzenia faktu istotnego dla rozstrzygnięcia.
Komunikat wydany przez Komisję Europejską wyjaśnia istotne kwestie zwłaszcza, że sytuacja w poszczególnych państwach członkowskich może się różnić.
Komunikat nie jest wiążący dla sądów krajowych. Jego celem jest przedstawienie wszystkich możliwych opcji ochrony i ich skuteczności. Komunikat odnosi się nie tylko do ochrony informacji poufnych w postępowaniach odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji (które najczęściej występuje w praktyce), ale także dotyczy powództw o ustalenie i zabezpieczenie roszczeń. Dokonując wyboru środka ochrony, Komisja Europejska jednocześnie zaleca uwzględnienie szczególnych okoliczności danej sprawy, rodzaju żądanych informacji, zakresu ujawnienia oraz relacji między stronami.
Kręgi osób zaufanych
Kręgi osób zaufanych mogą być skutecznym i wydajnym procesowym środkiem ochrony informacji poufnych przy jednoczesnym zachowaniu kontroli nad ich udostępnianiem.
Za pomocą tego rozwiązania informacje udostępniane są jedynie określonym kategoriom osób. Sąd określa:
- Zakres informacji udostępnianych kręgowi osób zaufanych,
- Skład kręgu osób zaufanych,
- Zobowiązanie do zachowania poufności,
- Organizację logistyczną kręgu osób zaufanych.
Utajnianie
Komisja podaje jako jedno z możliwych rozwiązań podaje nakazanie przez sąd krajowy stronie ujawniającej przeredagowanie kopii dokumentów poprzez usunięcie z nich informacji poufnych. Utajnienie może polegać na podstawieniu w miejscu informacji poufnych, informacji anonimowych lub całkowite wyłączenie części dokumentów zawierających informacji poufne. Biorąc pod uwagę związane z tym trudności, Komisja uważa, że środek ten będzie odpowiedni w przypadkach, w których ilość informacji poufnych jest ograniczona.
Powołanie biegłych
Powołanie biegłego może być również skutecznym środkiem ochronnym, zwłaszcza w przypadku szczególnie wrażliwych informacji, które może on rozsądnie streścić lub zagregować w celu udostępnienia ich stronie wnioskującej o ujawnienie. Zwłaszcza w przypadku dużej liczby dokumentów, które mogą być poufne, dla sądu bardziej efektywne może okazać się zasięgnięcie opinii biegłego na temat poufnego charakteru informacji.
Ochrona informacji poufnych w trakcie postępowań 
Ryzyko ujawnienia informacji poufnych zachodzi też (lub przede wszystkim) podczas odnoszenia się do nich podczas rozprawy sądowej lub, gdy w sprawie przesłuchiwany jest świadek albo biegły. Również w tym przypadku Komisja wskazała rozsądne środki, jak np. możliwość prowadzenia rozprawy przy drzwiach zamkniętych, sposoby ogłaszania wyroku stronom i jego publikacji czy ograniczeniu dostępu do akt sprawy.
Wnioski
Spora część wskazówek zawartych w komunikacie z pewnością można zastosować w polskim systemie prawnym do ochrony informacji poufnych. Jednak dopiero za jakiś czas okaże się, w jakim stopniu wskazówki te stanowić będą faktyczną wartość dodaną do istniejącej i ustalonej praktyki sądowej.
IPSO LEGAL będzie monitorować dalsze etapy prac komisji w tym zakresie. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących ochrony informacji poufnych w postępowaniu o odszkodowanie z tytułu naruszenia prawa konkurencji lub dochodzenia/obrony roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji prosimy o kontakt z Błażejem Wągiel.