W uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks Spółek Handlowych oraz niektórych innych ustaw wskazano, że celem nowelizacji KSH jest zwiększenie efektywności nadzoru korporacyjnego realizowanego przez rady nadzorcze spółek kapitałowych oraz przyznanie radom nadzorczym tych podmiotów dodatkowych narzędzi oraz mechanizmów kontrolnych.
Z zaciekawieniem przystąpiliśmy do lektury przepisów dot. nowych uprawnień przyznanych radom nadzorczym. Proponowaną regulację oceniamy bardzo pozytywnie. Zmiany te znacząco zwiększą rolę rad nadzorczych. Zmiany mogą się również przyczynić do zmniejszenia ryzyk związanych z działalnością gospodarczą spółek, a także wyeliminowania społecznie dostrzeganych przypadków nadużyć związanych z ich funkcjonowaniem. Nie można również wykluczyć, że spółki zaczną poszukiwać “profesjonalnych” członków rad nadzorczych, którzy będą mieli rzeczową wiedzę i kompetencję do weryfikowania procesów zachodzących w ramach tak złożonych organizmów, jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.
Obowiązek zarządu do udzielania z własnej inicjatywy określonych informacji radzie nadzorczej
W ramach art. 380[1], który ma zostać dodany do KSH, proponuje się wprowadzenie do modyfikowanej ustawy przepisów kształtujących obowiązek zarządu do regularnego lub niezwłocznego przekazywania radzie nadzorczej scharakteryzowanych wiadomości.
Zgodnie z art. 380[1]§ 1. Zarząd będzie zobowiązany, bez dodatkowego wezwania, do udzielenia radzie nadzorczej w szczególności informacji o:
-
- uchwałach zarządu i ich przedmiocie, podjętych od czasu poprzednio przedłożonej radzie nadzorczej informacji w tej sprawie;
-
- sytuacji spółki, w tym w zakresie jej stanu majątkowego, a także istotnych okolicznościach z zakresu prowadzenia spraw spółki, w szczególności w obszarze operacyjnym, inwestycyjnym i kadrowym;
-
- postępach w realizacji wyznaczonych kierunków rozwoju działalności spółki, przy czym zarząd powinien wskazać na odstępstwa rzeczywistego stanu od wcześniej wyznaczonych kierunków, podając zarazem uzasadnienie wystąpienia tych odstępstw;
-
- transakcjach oraz innych zdarzeniach lub okolicznościach, które istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację majątkową spółki, w tym na jej rentowność lub płynność;
- znaczących zmianach dotyczących udzielonych radzie nadzorczej informacji, jeżeli zmiany te istotnie wpływają lub mogą wpływać na sytuację spółki.
Efektywność komentowanego mechanizmu będzie przez współwłaścicieli monitorowana na skutek corocznego dokonywania przez radę nadzorczą jego oceny oraz przedstawiania jej w ramach sprawozdania przedkładanego pod rozstrzygnięcie walnego zgromadzenia (art. 382 § 3[1] pkt 3 projektu).
Prawo rady nadzorczej do żądania sporządzenia lub przekazania informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień
Nowelizacja KSH zakłada również, że w celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może żądać od zarządu, prokurentów, pracowników spółki lub osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze, sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień potrzebnych do nadzoru nad spółką, w szczególności dotyczących działalności spółki lub stanu majątkowego spółki. Informacje, dokumenty, sprawozdania i wyjaśnienia powinny zostać przekazane radzie nadzorczej niezwłocznie, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia odpowiedniego żądania do organu lub osoby obowiązanej. Rada nadzorcza może ustalić dłuższy termin odpowiedzi na jej żądanie.
W związku z potrzebą uczynienia komentowanego uprawnienia rady nadzorczej bardziej efektywnym oraz nie ignorowanym, przedkładany projekt zakłada dodanie nowego art. 587[1] KSH, za pośrednictwem którego ustala się normę sankcjonującą (a tym samym zabezpieczającą) właściwe realizowanie ww. żądania rady nadzorczej przez jej adresatów. Każdy, kto wbrew obowiązkowi, nie przekazuje w terminie lub przekazuje informacje, dokumenty, sprawozdania lub wyjaśnienia niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień będzie podlegał grzywnie nie niższej niż 50 000 złotych albo karze ograniczenia wolności. Jeżeli natomiast sprawca będzie działał nieumyślnie – podlegać będzie grzywnie w wysokości 20 000 złotych.
Doradca rady nadzorczej
W celu wzmocnienia kontroli rady nadzorczej nad majątkiem spółki, w ramach której jej członkowie pełnią funkcję przewidziano, że rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki lub jej stanu majątkowego, przez wybranego doradcę (doradca rady nadzorczej) – oczywiście o ile umowa spółki przewidywać będzie takie rozwiązanie.
W analizowanym projekcie przewidziano też, że doradcą rady nadzorczej może być wyłącznie podmiot posiadający wiedzę fachową i kwalifikacje niezbędne do zbadania sprawy określonej przez radę nadzorczą, który zapewnia sporządzenie rzetelnego i obiektywnego sprawozdania z badania. Doradcą rady nadzorczej może być również osoba prawna pod warunkiem, że osoby fizyczne odpowiedzialne za badanie i sporządzenie sprawozdania z przeprowadzonego badania w imieniu doradcy rady nadzorczej spełniają wymogi, o których mowa w zdaniu pierwszym. Doradca rady nadzorczej będzie uprawniony do uzyskania informacji niezbędnych do przeprowadzenia badania od kontrahentów spółki, w tym od banków i jej doradców prawnych – z upoważnienia zarządu. Nowelizacja KSH zakłada również, że umowa spółki lub uchwała wspólników może wyłączyć albo ograniczyć prawo rady nadzorczej do zawierania umów z doradcą rady nadzorczej, w szczególności poprzez określenie maksymalnego łącznego wynagrodzenia wszystkich doradców rady nadzorczej, które spółka może ponieść w trakcie roku obrotowego.
Zgoda na zawarcie transakcji o znaczącej wartości ze spółką dominującą, spółką zależną oraz spółką powiązaną
W celu wzmocnienia kontroli rady nadzorczej nad majątkiem spółki, w ramach której jej członkowie pełnią funkcję, autorzy nowelizacji KSH zaproponowali rozszerzenie kompetencji rady nadzorczej w art. 220[1], art. 300[69] oraz art. 384[1] proj. KSH o konieczność uzyskania jego zgody na zawarcie przez spółkę transakcji ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką z nią powiązaną, jeżeli wartość przedmiotowej czynności przekracza próg wskazany w omawianym akcie normatywnym, albo odpowiednio – umowie spółki bądź statucie.