Ministerstwo Rodziny i Polityki społecznej przygotowało projekt zmian w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. W dniu 27 stycznia 2021 roku rozpoczęły się konsultacje publiczne proponowanych przepisów.
Projekt przewiduje następujące zmiany:
1) ujednolicenie zasad objęcia ubezpieczeniami społecznymi wspólników jednoosobowych spółek z o.o. oraz spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej – uzależnienie obowiązku ubezpieczeniowego od statusu wspólnika i objęcie ubezpieczeniem niezależnie od sytuacji spółki, np. prowadzenia działalności i uzyskiwania przychodów. Proponowane rozwiązanie jest zgodne z aktualnie obowiązującą linią orzeczniczą.
2) rezygnacje z ustania objęciem dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. (emerytalnym, rentowym i chorobowym) na skutek nieopłacenia składek w terminie (ubezpieczenie będzie należne w okresie od dnia wskazanego w formularzu zgłoszenia do dnia złożenia wniosku o wyrejestrowanie z ubezpieczeń);
3) szereg zmian mających na celu usprawnienie dochodzenia należności przez ZUS:
- możliwość również bez egzekucyjnego potrącania należności z tytułu (i) składek oraz (ii) nienależnie pobranych świadczeń emerytalno-rentowych przez ZUS przy okazji wypłaty (i) świadczeń oraz (ii) zasiłków,
- z tytułu nienależnie pobranych świadczeń poprzez doprecyzowanie przepisów (np. w wyniku niejednolitego orzecznictwa sądów w zakresie uznania świadczenia za nienależne w przypadku wykonywania pracy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy czy też w zakresie przekazywania nieprawdziwych informacji przez płatników składek lub inne podmioty skutkujące wypłatą nienależnych świadczeń),
- rozszerzenie trybu dochodzenia należności,
- zmiany w zakresie umarzania należności przez ZUS, np. odstąpienie od odsetek w przypadku zwłoki leżącej po stronie Zakładu, umożliwienie wnioskowania o umorzenie należności w przypadku ogłoszenia upadłości przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, wprowadzenie instytucji umorzenia bez konieczności wydawania decyzji w przypadku należności poniżej 116 zł;
4) rezygnacja z obligatoryjnego doręczania decyzji, które zostały wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz organy emerytalne tzw. służb mundurowych w procesie masowym (w związku z waloryzacją, wypłatą dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, lub podwyższeniem świadczeń albo zmianą ich wysokości w terminie i w ramach waloryzacji w związku ze zmianą kwot progowych decydujących o ich wysokości);
5) wprowadzenie bezgotówkowej formy wypłaty świadczeń długoterminowych jak m.in. renty i emerytury od 1 stycznia 2022 r. (osoby, które uzyskały świadczenia wcześniej będą mogły korzystać z dotychczasowej formy przekazywania świadczenia – np. za pośrednictwem Poczty Polskiej; w przypadku osób które świadczenia uzyskają po 31 grudnia 2021 r. możliwa będzie inna niż bezgotówkowa forma jednak tylko w wyjątkowych przypadkach i po uzyskaniu zgody ZUS);
6) możliwość ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała w okresach pobierania świadczeń opiekuńczych, za które nie było obowiązku opłacania składek ubezpieczeniowych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (obecnie możliwość ubiegania się o rentę jest ściśle związana z koniecznością opłacania składek, ew. 18 miesięcy od ustania tego okresu);
7) rozwiązanie problemu tzw. emerytur czerwcowych (braku waloryzacji kwartalnej i w konsekwencji niższych świadczeń dla osób przechodzących na emeryturę w czerwcu) poprzez ustalanie emerytury w taki sposób jak w maju, jeśli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego;
8) uchylenie preferencji dla pracujących emerytów ze „starego systemu” dotyczącej korzystniejszego ponownego przeliczenia emerytury w stosunku do pracujących emerytów z „systemu nowego”;
9) ujednolicenie przepisów w zakresie częstotliwości zgłaszania wniosków o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez emerytów kontynuujących aktywność zawodową;
10) nowe zasady zliczania okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego (zarówno okresy nieprzerwanej niezdolności, jak i z przerwą nie dłuższą niż 60 dni, ale niezależnie od tego czy niezdolność byłaby spowodowana tą samą, czy inną przyczyną);
11) skrócenie okresu możliwości pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia do 91 dni;
12) zmiany w zakresie ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem oraz podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego;
13) obowiązek przekazywania do ZUS niezbędnych danych do ustalenia uprawnień i wysokości świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez płatników i ubezpieczonych;
14) ograniczenie przekazywania korekt deklaracji ubezpieczeniowych tylko do 5 lat od momentu wymagalności składek;
15) wprowadzenie zmiany dotyczącej ewidencji składek emerytalnych przekazywanych z FUS do Funduszu Rezerwy Demograficznej (rezygnacja z pomniejszania przychodów FUS o składki przekazane FRD przy jednoczesnym ujęciu tych składek w kosztach FUS);
16) zasilenie FRD odsetkami od środków na rachunkach dotyczącej prowadzonej egzekucji w zbiegu;
17) ujednolicenie zasad udzielania pożyczek z FRD (podstawą takiej pożyczki dla wszystkich przypadków wskazanych w ustawie ma być rozporządzenie Rady Ministrów);
18) likwidacja funduszu rezerwowego (który mają tworzyć środki pozostające na koniec roku na rachunku FUS) z uwagi na fakt, że FUS jest dotowanym przez państwo funduszem deficytowym;
19) usprawnienie rozliczenia środków wpływających na rachunki FUS oraz FEP w związku ze wcześniejszymi zmianami dot. mechanizmu podzielonej płatności (split payment);
20) możliwość dokonywania zmian w planie finansowym ZUS przez Zarząd ZUS;
21) wprowadzenie możliwości umorzenia, odroczenia lub udzielenia ulg w spłacie należności cywilnoprawnych przez ZUS;
22) korekta przepisów związana z orzecznictwem sądów i wypłatą ew. odsetek z tytułu opóźnienia w wypłacie renty socjalnej;
23) zmiany w zakresie kontroli płatników składek przez inspektorów ZUS związane z kwestionowaniem prawa inspektorów do wzywania uczestników postępowania kontrolnego;
24) uporządkowanie przepisów dotyczących określenia wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe (np. brak możliwości sukcesji wysokości stopy procentowej składki, w przypadkach przekształceń, łączenia się lub podziału płatników, korekta przepisów dot. przeważającej działalności kluczowej do ustalenia tej składki, sposób ustalania składki do czasu uzyskania zaświadczenia i wpisie do rejestru REGON);
25) elektronizacja składania wniosków o wydanie zaświadczenia A1 (ustalenie właściwego ustawodawstwa w związku z przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego);
26) uzupełnienie katalogu podmiotów, którym udostępnia się dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego i na koncie płatnika składek o Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Centralne Biuro Antykorupcyjne;
27) uzyskanie przez ZUS dostępu do elektronicznego centralnego rejestru dotyczącego zezwoleń na pracę cudzoziemców.
Najbardziej doniosłą zmianą przewidzianą w projekcie jest ujednolicenie zasad objęcia ubezpieczeniami wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej (ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych – art. 13 pkt 4, pkt 4a i 4b).
Autorzy projektu proponują następującą zmianę art. 13 pkt 4 oraz dodanie nowych pkt, tj.: 4a i 4b w brzmieniu:
Art. 13 pkt. 4 „osoby prowadzące pozarolniczą działalność, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców;”,
„4a) wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – od dnia zawarcia umowy spółki albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wszystkich udziałów w spółce”;
4b) wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej – od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia wniesienia wkładów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wkładów w spółce”;
Powyższe zmiany zdaniem autorów projektu mają usunąć wątpliwości wynikają z rozbieżności dat pomiędzy bycia wspólnikiem a rozpoczęciem działalności gospodarczej.
W projekcie proponuje się objęcie ubezpieczeniami wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej, niezależnie od istnienia okoliczności leżących po stronie spółki np. nieistotne jest czy spółka prowadzi działalność, uzyskuje przychody, zatrudnia pracowników itd. Zmiana polegająca na uzależnieniu obowiązku ubezpieczeń od statusu wspólnika, zdaniem autorów projektu, pozwoli zniwelować ewentualne próby obejścia obowiązku ubezpieczeń społecznych i stosować jednakowe regulacje w stosunku do wszystkich ww. wspólników.
Masz pytania? Odezwij się bezpośrednio z Agnieszką Kolbuch – Wągiel lub napisz do nas na: office@ipsolegal.pl