Z dniem 25 lipca weszła w życie unijna dyrektywa dotycząca należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSDDD). Choć przepisy adresowane są przede wszystkim do największych podmiotów działających w UE, ich wpływ pośrednio obejmie także wielu polskich dostawców i partnerów biznesowych. Nowe ramy wymagają proaktywnego zarządzania oddziaływaniem na prawa człowieka i środowisko – od oceny ryzyka, przez polityki i kodeksy postępowania, po raportowanie i monitorowanie postępów.
Tekst dyrektywy CSDDD w Dzienniku Urzędowym UE
Usługi ESG – audyt i wdrożenie
Podstawa i zakres CSDDD
Dyrektywa opiera się na Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka (UNGP) oraz Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych. Na firmy nakłada obowiązek identyfikacji, zapobiegania, ograniczania i naprawiania negatywnego wpływu na prawa człowieka i środowisko – nie tylko we własnej działalności, lecz także w spółkach zależnych i u partnerów w łańcuchu dostaw. W praktyce oznacza to konieczność włączenia „due diligence” do systemu zarządzania ryzykiem oraz do procesów zakupowych i kontraktowych.
Wdrożenie i odpowiedzialność
Egzekwowanie przepisów będzie prowadzone w reżimie nadzoru administracyjnego przez europejską sieć organów nadzoru. Sankcje mają być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające; zgodnie z art. 20 CSDDD możliwe są kary do 5% rocznego obrotu netto. Dyrektywa przewiduje również odpowiedzialność cywilną – poszkodowani będą mogli dochodzić odszkodowania. Kryteria zgodności z CSDDD mogą stać się warunkiem uzyskania finansowania, zamówień publicznych czy koncesji.
Co powinni zrobić przedsiębiorcy – praktyczna mapa działań
Ocena wpływu i ryzyk
Przeprowadź due diligence obejmujące analizę realnych i potencjalnych naruszeń praw człowieka oraz oddziaływań środowiskowych. Zintegruj wnioski z rejestrem ryzyk, KPI oraz cyklem planowania działań naprawczych.
Kodeks postępowania i polityki
Ustanów kodeks postępowania i powiązane polityki (prawa człowieka, prawa pracownicze, BHP, środowisko, mineral conflict-free, antykorupcja). Zapewnij ich obowiązywanie w grupie kapitałowej oraz u kluczowych dostawców poprzez odpowiednie postanowienia umowne.
Zielona transformacja i cele klimatyczne
Przygotuj plan transformacji zgodny z celami Porozumienia Paryskiego i politykami klimatycznymi UE. Określ mierzalne kamienie milowe i sposób weryfikacji (np. dane operacyjne, ślad węglowy).
Mechanizmy zgłaszania nieprawidłowości i ochrona sygnalistów
Udostępnij kanały zgłoszeń dla interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych, zapewnij poufność i procedurę reakcji. Zsynchronizuj procesy z krajowymi przepisami o sygnalistach.
Zobowiązania w łańcuchu dostaw
Wprowadź wymogi kontraktowe wobec partnerów (audyt, prawo wglądu, kryteria oceny, plany naprawcze). W skrajnych przypadkach przewiduj zawieszenie lub zakończenie współpracy, jeżeli dostawca uporczywie narusza standardy.
Współpraca z interesariuszami
Zaplanuj regularny dialog z pracownikami, związkami, społecznościami lokalnymi i klientami. Ustal sposób dokumentowania i odpowiadania na zgłoszone oczekiwania.
Monitorowanie i raportowanie
Zdefiniuj wskaźniki, sposób zbierania danych i cykl sprawozdawczy. Zapewnij spójność z innymi reżimami raportowania (np. CSRD/ESRS, taksonomia UE), aby uniknąć dublowania obowiązków.
Publiczne ujawnienia
Przygotuj okresowe raporty i repozytorium dokumentów, które spełnią wymogi jawności i ułatwią audyt.
Podsumowanie
CSDDD to nie tylko obowiązek compliance, ale przede wszystkim ramy etyczne i biznesowe, które porządkują relacje w łańcuchach dostaw i mogą zwiększyć konkurencyjność. Firmy, które wcześnie wdrożą due diligence, zbudują przewagę: łatwiejszy dostęp do finansowania, stabilniejsze kontrakty i mniejsze ryzyko sporów.
